Geachte heer Schellekens,
Op 27 februari 2024 hebt u op grond van artikel 39 van het Reglement van Orde van de Oosterhoutse gemeenteraad schriftelijke vragen gesteld over de toeslagenaffaire. Graag beantwoorden wij uw vragen als volgt. Hierbij geven wij eerst een korte inleiding op de toeslagenaffaire.
De toeslagenaffaire heeft bij veel mensen groot leed veroorzaakt. Inwoners van Oosterhout die hierdoor getroffen zijn willen wij zo goed mogelijk helpen. Wij voelen grote betrokkenheid bij deze groep. Uit het feit dat u vragen over dit onderwerp hebt gesteld, blijkt dat u deze betrokkenheid ook voelt.
De gemeente is in beeld gekomen op het moment dat de toeslagenaffaire aan het licht gekomen is. Namens de gemeenten heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten toen het aanbod gedaan om een rol te spelen bij de ondersteuning van de slachtoffers van de toeslagenaffaire. Op 28 september 2020 werd hierover een akkoord bereikt tussen de VNG en de Belastingdienst. Op 6 november 2020 informeerde de VNG ons over dit akkoord. Vanaf dat moment zijn wij als gemeente betrokken bij de toeslagenaffaire.
Op 2 april 2024 zullen wij tijdens een raadsinformatiebijeenkomst uitgebreid ingaan op de toeslagenaffaire en de rol van de gemeente.
- Hoe verklaart het College dat Oosterhout met 146 aangemelde ouders bovengemiddeld uitstijgt boven de cijfers van het UHT (Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen)?
De meest actuele stand van zaken is dat het aantal ouders dat zich als gedupeerde heeft gemeld bij de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) 150 is. Het totaal aantal kinderen van gedupeerden uit Oosterhout dat hierbij betrokken is bedraagt 174. Het feit dat iemand zich als gedupeerde heeft gemeld bij UHT betekent overigens niet dat dit ook een gedupeerde is.
Er is geen verklaring waarom het aantal personen dat in Oosterhout slachtoffer is van de toeslagenaffaire hoger is dan het gemiddelde. Als naar het landelijke beeld gekeken wordt dan valt op dat het aantal slachtoffers per gemeenten zeer uiteenlopend is. Wanneer we kijken naar gemeenten met een inwonertal dat vergelijkbaar is met Oosterhout dan zijn er zowel gemeenten met meer als met minder melders.
- Hoe verhoudt dit aantal zich met de bij de gemeente bekende ouders/slachtoffers?
Er hebben zich tot nu toe 28 gedupeerde ouders bij ons gemeld voor ondersteuning. Dit is dus ongeveer 20% van de groep die zich gemeld heeft bij de UHT. Sinds 1 januari 2024 kunnen ouders zich niet meer als gedupeerde melden bij UHT. Ouders die zich al bij UHT gemeld hebben, kunnen zich nog wel voor ondersteuning bij de gemeente melden. Wij gaan binnenkort nog extra aandacht geven aan de mogelijkheid van deze ondersteuning.
- Hoeveel burgers (uitgesplitst naar alleenstaanden en gezinnen) zijn er bijgestaan en hoeveel geld is besteed aan deze begeleiding/hulp aan slachtoffers?
Tot nu toe is aan 28 ouders en 5 kinderen ondersteuning verleend. Het betreft hier 19 alleenstaande (ouders) en 9 gezinnen. In totaal is een bedrag besteed van € 220.000. Dit bedrag is exclusief de gemeentelijke uitvoeringskosten.
- Waaruit bestond die hulpverlening?
De brede ondersteuning die gemeenten kunnen bieden heeft betrekking op vijf leefgebieden. Dit zijn financiën, wonen, zorg, gezin en werk. Deze leefgebieden vloeien voort uit de afspraken die de VNG hierover heeft gemaakt.
De hulpverlening die wij tot nu toe hebben geboden bestaat dus ook uit ondersteuning op deze leefgebieden. Het gaat dan onder andere om:
- hulp bij een veilig en leefbaar huis
- ondersteuning bij herstellen relatie
- kinderen veilig laten opgroeien en kind kunnen zijn
- opleidingen
- ondersteuning bij vinden nieuwe woning
- gezondheid, zowel fysieke als mentale voor ouders en kinderen.
- Door wie werd deze hulpverlening uitgevoerd?
Begin 2021 is bij ons de start gemaakt met de brede ondersteuning van gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire. Vanaf dat moment is een klantmanager van het Sociaal Team aangewezen die deze ondersteuning biedt. In gesprekken met de gedupeerden wordt bezien welke ondersteuning nodig en wenselijk is.
- Het Rijk had ruim € 27.000,- beschikbaar gesteld en een reserve aangelegd, wat is in dit ‘fonds’ nog beschikbaar?
Op het moment dat de rol van de gemeente bij de ondersteuning van gedupeerden is gestart, was nog onduidelijk wat de omvang hiervan zou zijn. Op 4 december 2020 ontvingen wij voor deze ondersteuning een eerste bedrag van het Rijk. Dit was een bedrag van € 27.032,58. Gemeenten verlenen brede ondersteuning aan gedupeerden die deze ondersteuning wensen. De kosten die de gemeente hiervoor maakt worden gecompenseerd via de Regeling specifieke uitkering (SPUK) gemeentelijke hulp aan gedupeerden kinderopvangtoeslagproblematiek 2021. Deze SPUK regelt zowel de vergoeding voor de kosten die de gemeente maakt ten behoeve van de gedupeerde als de vergoeding voor de gemeentelijke uitvoeringskosten. Deze SPUK loopt de komende jaren nog door.
- Zijn er inmiddels cijfers bekend van uithuisplaatsingen van kinderen?
Er zijn inmiddels twee gezinnen bekend waarbij er uithuisplaatsing van kinderen heeft plaatsgevonden. Voor zover bij ons bekend gaat het om drie kinderen.
- Heeft het College gebruik gemaakt van de aangeboden adviezen en beschikbaarheid voor vragen van de organisatie ‘Diversion’ (Ontwikkelnetwerk te Amsterdam) aangeboden bij brief aan het College en ontvangen op 14 september 2023?
-
Zo nee, waarom niet?
Wij hebben kennis genomen van de adviezen die Diversion heeft gegeven over de ondersteuning van kinderen. Ook bij de ondersteuning van kinderen willen wij zoveel mogelijk maatwerk bieden en in het gesprek kijken naar de noodzakelijke en wenselijke ondersteuning. Tot nu toe hebben we nog geen gebruik gemaakt van Diversion. Een verklaring hiervoor is dat kinderen nog maar kort onder de brede ondersteuning vallen en het aantal kinderen dat zich hiervoor heeft gemeld nog beperkt is.
- Zo ja, wat is daarin de stand van zaken en loopt dit naar wens, d.w.z. is er al resultaat bereikt en/of wordt dit binnenkort verwacht, in het bijzonder met betrekking tot het lot van de betrokken kinderen.
Het aantal kinderen dat tot nu toe om ondersteuning heeft gevraagd is nog beperkt. Zoals bij de beantwoording van vraag 3 aangegeven gaat het om 5 kinderen. Het is daarom nog niet goed mogelijk om een algemeen beeld te schetsten. De ondersteuning die we bieden is zeer divers. In sommige gevallen moet er gewerkt worden aan een min of meer nieuwe start. In nadere gevallen gaat het bijvoorbeeld om het zorgen voor medische hulp die in het verleden niet heeft kunnen plaatsvinden, zoals tandarts of orthodontist.
- Deed het College inmiddels onderzoek naar de aanleiding van het ontstaan van wantrouwen bij burgers?
Het verminderde vertrouwen dat een groep burgers heeft in de overheid is geen zaak die specifiek betrekking heeft op de gemeente Oosterhout. Dit is iets dat landelijk speelt en voor een belangrijk deel een gevolg is van keuzes die op landelijk niveau zijn gemaakt. Wij zien er dan ook geen meerwaarde in om als college van Oosterhout hier specifiek onderzoek naar te doen. Met onze dienstverlening en de ondersteuning van burgers willen we werken aan het herstel van vertrouwen in de overheid. Overigens merken we nog op dat we in onze burgerij enquête de tevredenheid over de dienstverlening meten.
- Zijn er nog ambtenaren werkzaam op dossiers aangaande de toeslagen die zij ook al onder hun hoede hadden tijdens het ontstaan van de toeslagenaffaire? Of werken zij nog aan andere zaken in dit dossier?
De verstrekking van toeslagen is geen taak van de gemeente. De uitvoering hiervan berust bij de Belastingdienst, onderdeel Toeslagen. Er waren dan ook geen gemeentelijke ambtenaren betrokken bij het ontstaan van de toeslagenaffaire.
- zo ja welke wijzigingen waren dat en waartoe heeft dit geleid?
In ons bestuursakkoord 2022-2026 “De stap vooruit” hebben we het volgende opgenomen: “De stap vooruit in het sociaal domein betekent de menselijke maat als centraal uitgangspunt nemen. ‘Het systeem’ is voor ons niet altijd leidend en de regels bepalen niet de maat. De menselijke maat betekent soms ongelijke behandeling om gelijke kansen voor kwetsbare inwoners te creëren. We kijken niet alleen waarop iemand recht heeft, maar vooral wat iemand nodigt heeft. Niet alleen doen wat moet, maar vooral doen wat helpt.”
Om hieraan vorm te geven hebben de uitvoerende medewerkers de training “de omgekeerde toets” gevolgd. Daarnaast hebben we de afgelopen jaren ingezet op de integrale benadering binnen het sociaal domein. Daarbij streven we naar een uniforme basishouding bij de medewerkers waarbij we verder kijken dan het vakgebied. We werken vanuit vertrouwen en investeren in duurzame oplossingen.
Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.
Met vriendelijke groet,
Burgemeester en wethouders van Oosterhout